Telesforo Monzon eta Josefa Ganuzaren bizitza, Euskal Herria, euskara eta euskal kulturari eskainitako bizitza da.
Monzon-Ganuza Saria
1927 urtean, gazte zelarik, Telesforo Monzonek, abertzale bihurtu eta segidan euskara ikasi zuen. Ordutik aurrera, euskara eta euskal kulturaren sustapena bere jardunaren ardatz izango dira.
1935eko Martxoaren 24ean Josefa Ganuzarekin ezkondu zen eta ordutik aurrera ezin da baten jardunbidea bestearenarengatik bereizi. Telesforok Josefa izango du bidaide, eta biek euren bizitza osoan zehar, Euskal Herriaren alde lanean jardungo dute.
Bide horretan, Telesforo Monzonek, bere jardun politikoaz gain (Bergarako zinegotzi, Madrilen Gorteetako diputatu, EAJko GBBko Lehendakari, Eusko Jaurlaritzako Gobernazio Sailburu, Herri Batasunako mahaikide…), Eusko Jaurlaritzako Kultura Kontseilari, Euskaltzaleak elkarteko kide, Eusko Ikaskuntzako VII Biltzarraren antolatzaile, eta Euskera eguna, Bertsolari-Festa, Abesti-Jai, Dantza-Ageri, Ikasle Bilkura, Antzerki eta abarren antolatzaile izango da. Poesia, antzerki eta artikulu egile gisa ere lan oparoa utziko digu, Josefa beti bidelagun izango duelarik.
Telesforo Monzonen heriotzaren 40 urteurrenean, berak eta Josefa Ganuzak bezala, bere bizitzaren ardatz Euskal Herria, euskara eta euskal kultura izan duten herritarrak omentzeko saria jarri dugu abian Olaso Dorrea Fundazioak eta Bergarako Udalak elkarlanean.
Monzon-Ganuza sariaren bidez Euskal Herriari, bere kultura, hizkuntza, historia eta etorkizunari bizitza osoko lana eskaini dioten herritarrak omendu nahi dira.
Saria erabakitzeko unean, kontuan izango dira Telesforo Monzonen eta Josefa Ganuzaren baloreak, hala nola herri honekiko maitasuna, euskarari eta kulturari emaniko lehentasuna, Nafarroak euskal historian izan duen garrantzia, edo eta batasunaren balioa.
Era berean, euskal kulturgileak sustatzeko saria:
Saria sinbolikoa izango da, eta Telesforo Monzon zein Josefa Ganuzaren balioak ordezkatuko dituen obra artistiko bat izango da. Saria euskal artista berriak sustatzeko erabiliko da. Urtero artista berri bati eskainiko zaio eta horrela saria bera euskal artista berrien sustapenerako eta euskal kulturgintza hauspotzeko ekimen bihurtuko delarik. Modu horretan belaunaldien arteko zubi lana eraiki nahi dugu.
2024ko saritua
Jose Mari Esparza Zabalegi
(Tafalla, 1951)
“Txalupa txikia da gurea, datozen urteetan hondoratuko dena abertzale guztiak batzen ez bagara”
2024ko sariaren egilea
Gala Knörr
Gala Knörr (1984, Gasteiz) artista eta ikertzaile bat da EHU/UPV-n, Parsons Paris eta Central Saint Martins ikastetxeetan ikasketak amaitu ondoren, baita Richmond Unibertsitatean ere ikasi duela. Bere prestakuntza Txomin Badiola, Richard Linklater eta Pedro G. Romeroren zuzendutako tailer eta klaseekin osatu du. Knörr, batez ere, margolari dena erabiliko du irudiak duten indarrari eta gure kontzientzia kolektiboan duten eraginari buruz hausnartzeko. Pinturatik abiatuz, bideoarekin, performancearekin eta idazkerarekin ere lan egin du, kultura erreala eta historian partekatutakoak erreserbatzeko asmoarekin.
2024ko sariaren artelana
‘He was the adventurer’
Tinta eta laka mihise gainean, 50x150cm-ko 3 panel bisagran, 2022. Gala ia hiru urtez aritu zen Euskal Diasporaren ikusmen potentziala ikertzen eta lantzen, Robert Laxalt idazle euskal-iparramerikarraren eleberrian oinarrituta. Bi erakusketa egin zituen Salamancako DA2 museoan, eta bestea Murtziako T20 galerian. Proiektu honetako lan bat aukeratu du, berarentzat giza mailan lan egin zuen politenetako bat izan zelako, eta gure historiari buruzko mundu bati ateak ireki zizkiolako, nolabait lotuta sentitu zenarekin alderatuta. Salamancako DA2 museoko erakusketako komisario izan zen Adonay Bermudezen iritzi laburpena: Gure artistak, aurrez pentsatuta eta intentzioz, historia batera jotzen du, non gai nagusia migrazioek, bereziki Mendebaldeko herrialdean, betetzen duten oparotasunaren eta aberastasunaren bila doan. Knörr, iragana eta oraina konektatzeko gai da, aldi kronologikoan girotutako liburu/film batera joz.
2023ko saritua
Xabier Amuriza Zarraonaindia
(Etxano, 1941)
Xabier Amurizak bizi osoko ekarpen oparoa egin dio Euskal Herria, euskal kultura eta euskarari.
2023ko sariaren egilea
Iker Serrano
Iker Serrano Robles (Iruñea, Nafarroa, 1982) artista Nafarra da eta bere lanaren ezaugarri nagusia hizkuntza piktorikoari buruzko hausnarketa da, eta horrela, ikuspegi artistiko batetik munduaren bere begirada ilustratzen du. Bere artea hainbat galeriatan erakutsi da: Utopía Parkway de Madrid, Centro Cultural Montehermoso, Iruñeko zitadelan eta Fundacion BilbaoArte, besteak beste.
2023ko sariaren artelana
‘Haitz_erroa’
Iker Serranok ‘Haitz_erroa’ izena duen lana aurkeztu du III. Monzon-Ganuza sari gisa. Euskarak mendeetan zehar irautea harriaren gogortasunarekin lotu nahi izan duela dio. Haitz hitzaren erroa zein doinua aipatzen ditu euskararen jatorriari erreferentzia egiteko. Bere pinturarekin haitza, aizkora, horien zorroztasuna eta antzinatasuna lotzen ditu (euskararekin ere lotura bilatuz bide horietatik). Iragana, oraina eta etorkizuna iradokitzen ditu espazioan kokatu dituen hamar harri zorrotzekin.
2022ko sarituak
Jose Luis Elkoro Unamuno
(Elgeta, 1935)
Mari Karmen Ayastuy Agirre
(Bergara, 1943)
Monzon-Ganuza sariaren bidez Euskal Herriari, bere kultura, hizkuntza, historia eta etorkizunari bizitza osoko lana eskaini dioten herritarrak omendu nahi dira.
Libe Goñi Garate Euskal Herriak eta euskarak XX. mendearen bigarren erdialdetik gaurdaino izan duen berpizkunde eta biziraute borrokaren adierazle bizia dugu.
2022ko sariaren egilea
– Laida Lertxundi
Laida Lertxundi artista eta irakaslea da. Bere praktika artistikoa New Yorken eta Los Angelesen gartu ondoren, Euskal Herrian bizi eta lan egiten du egun. Zorroztasun kontzeptuala plazer sentsualarekin konbinatuz, Lertxundiren lanak arte kontzeptualaren eta zinema estrukturalaren ideiak eta gorputzetik lan egiteko ikuspegi feminista erradikala batzen dituzten lekuen miaketa erakargarri eta autoflexiboak dira.
2022ko saria
– Landscape Plus
Bere lana “Landscape Plus” (“paisaia eta zerbait gehiago”) bezala aipatzen den prozesu baten bidez egiten da, behaketaren argazkia musikarekin, ekintzekin eta ausazko ekitaldiekin konbinatzen dituena. Lertxundik lurraren eta gorputzaren arteko paralelismoak ezartzen ditu, plazer eta esperientzia gune gisa.
2021ko saritua
Libe Goñi Garate
Monzon-Ganuza sariaren bidez Euskal Herriari, bere kultura, hizkuntza, historia eta etorkizunari bizitza osoko lana eskaini dioten herritarrak omendu nahi dira.
Libe Goñi Garate Euskal Herriak eta euskarak XX. mendearen bigarren erdialdetik gaurdaino izan duen berpizkunde eta biziraute borrokaren adierazle bizia dugu.
2021ko sariaren egilea
Zaloa Ipiña
Zaloa Ipiña Bidaurrazaga (Bilbo, 1986) artista plastiko euskalduna da. Euskal Herriko Unibertsitatean lizentziatu zen Arte Ederretan 2009an eta Masterra egina du lan grafiko garaikideetan, CIEC fundazioan, Galizian. Egonaldiak egin ditu Bartzelonako Piramidon eta BilbaoArten.
Arte plastikoetan espresabide desberdinak erabiltzen ditu Ipiñak: instalazioak, adibidez, non argazkiak, eskulturak, bideoak eta inpresio digitalak erabili izan ditu.
2021ko saria
Amnesia kolektiboa
Saria sinbolikoa da. Telesforo Monzon zein Josefa Ganuzaren balioak ordezkatzen dituen obra artistiko bat da.
Amnesia kolektiboa da bere izenburua.
Egilea Zaloa Ipiña da.